موریانه چوب
یکی از عواملی که چوب و لوازم چوبی را تهدید می‌کند موریانه چوب و حشره‌های چوب خوار هستند. این حشرات از زمان وجود یک درخت تا زمانی که درخت تبدیل به الوارهای چوبی و الوارهای چوبی تبدیل به سازه‌های چوبی می‌شوند، ممکن است چوب را مورد حمله قرار دهند.
از گذشته تا به امروز اساتید و نجارها سازه‌هایشان مورد هجوم این حشرات موذی قرار می‌گرفت و آن‌ها هم راهکارهای متفاوتی را برای از بین بردن این حشرات موذی مورد استفاده قرار داده‌اند تا مانع از نابودی لوازم چوبی شوند.
در این نوشته در نظر داریم انواع موریانه چوب و حشرات چوب خوار را به شما معرفی کنیم همچنین راه‌هایی را برای از بین بردن این حشرات موذی به شما معرفی کنیم با ما در ادامه این مطلب همراه باشید:
موریانه ها از لحاظ مشخصات بیولوژیکی و شکل ظاهری شبیه به هم هستند و در رنگ‌های سفید قهوه‌ای روشن و سیاه دیده می‌شوند. موریانه‌ها از نور فراری هستند و در هوای آزاد زندگی و رفت و آمد نمی‌کند. موریانه ها به‌صورت دسته جمعی و اغلب در سوراخ‌ها و تونل‌هایی که در چوب یا خاک ایجاد می‌کند سکونت دارند.
موریانه‌ها حشراتی ریز، آرام و بسیار خطرناک هستند چون به‌آرامی و بدون جلب توجه انسان ممکن است پایه‌های یک خانه چوبی را به‌کلی ویران کنند و خسارت‌های زیادی به بار آورند.
موریانه‌ها به سه گروه تقسیم می‌شوند
موریانه‌هایی که در زیر خاک زندگی می‌کنند
موریانه‌هایی که در چوب خشک زندگی می‌کنند
موریانه‌هایی که در چوب‌تر زندگی می‌کنند
موریانه‌هایی که در زیر خاک زندگی می‌کنند نسبت به دو گروه دیگر بسیار خطرناک‌تر هستند. غذای اصلی این موریانه‌ها عمدتاً چوب است که به‌وسیله موریانه های کارگر تأمین می‌شود.
این گروه از موریانه‌ها تقریباً به انواع درختان سوزنی برگ و پهن برگ حمله می‌کنند؛ اما چوب‌هایی مانند سرخدار، سرو تالاب و برخی از کاج‌ها مانند نراد دوام نسبتاً بالایی نسبت به این حشرات دارند.
این موریانه‌ها از طریق مجاری بسیاری که در داخل زمین ایجاد می‌کند به پایه‌های ساختمان‌های چوبی نفوذ می‌کنند و به عبارتی اصلی‌ترین بخش ساختمان که پایه‌های آن است را به نابودی می‌کشاند.
به‌طور کلی بیش از ۲۰۰۰ گونه موریانه وجود دارد که حدود ۸۰۰ گونه‌ی آن‌ها چوب خوار هستند در ایران نیز دو گونه موریانه شناخته شده است. یکی در منطقه شمال به نام هودوترمس Hodotermes و دیگری در جنوب به نام آناکانتوترمس Anacanthotermes است.
راه‌های مبارزه با موریانه‌های چوب‌خوار
*بهترین روش برای حفاظت از چوب ساختمان‌های چوبی بستن راه‌های مخفی ورود آن‌ها به داخل ساختمان است. به عبارتی باید ساختمان را به‌گونه‌ای بسازید که هیچ منفذی برای ورود حشره به داخل ساختمان وجود نداشته باشد.
فونداسیون اصلی ساختمان باید از بتن یا مصالحی مانند آجر سنگ یا بلوک‌های سیمانی ساخته شود و این مصالح باید برای موریانه‌ها نفوذناپذیر ساخته شود. در صورتی که ساختمان دارای زیر زمین است باید کف آن را با بتن پوشش دهید. پایه‌های چوبی که در زیر ساختمان نصب می‌شود باید داخل بتن و چند سانتی متر بالاتر از کف کار گذاشته شود.
فاصله بین تخته‌ها باید به نحوی رعایت شود که هوا به‌راحتی در بین آن تهیه شود و از جمع شدن رطوبت جلوگیری شود. با این کار از رشد قارچ‌ها و موریانه‌ها جلوگیری خواهید کرد.
* شما می‌توانید پس از ساختن اسکلت خاک را با محلول‌های شیمیایی مانند کلر دین ضدعفونی کنید. این کار زمانی تأثیر خواهد داشت که عملیات ضد عفونی کردن بعد از ساخته شدن فونداسیون انجام شود.
*روش دیگر برای جلوگیری از نفوذ موریانه‌ها اشباع کردن چوب است. اشباع کردن چوب‌ها با استفاده از محلول‌های شیمیایی ضد قارچ و ضد حشره یکی از بهترین روش‌ها برای ضد موریانه کردن چوب است
*چوب‌های اضافه و خاک چوب را بهتر است از اطراف ساختمان دور کنید انبار کردن این‌گونه مواد به مدت طولانی در اطراف خانه باعث تشکیل کلونی‌های بزرگ موریانه خواهد شد.
*در صورتی که در مبلمان سوراخی از موریانه پیدا کردید، مقدار زیاد نمک را با آب ترکیب کنید و با سرنگ (آمپول) آب نمک را به داخل سوراخ تزریق کنید تا لارو داخل سوراخ از بین برود. البته احتمالا این لارو، یکی از چندین لارو موجود در سازه است.
موریانه از کجا میاد؟
موریانه ها به دو حالت وارد چوب می شوند.
۱. عموما موریانه ها در تنه درخت وجود دارند و بعد از برش درخت و ساخت سازه چوبی توسط نجار همچنان داخل چوب هستند. این موریانه ها معمولا یک سال بعد از ساخت سازه از آن بیرون می آیند.
۲. برخی موریانه ها از بیرون به چوب نفوذ پیدا می کنند. معمولا این موریانه ها به قسمت رنگ نشده چوب حمله می کنند. برای همین همیشه پیشنهاد می کنیم برای حفاظت از سازه چوبی حتما آن را رنگ کنید.
قسمت های داخلی مبلمان چوبی پارچه ای و پشت کمد که رنگ نشده اند فضای خوبی برای حمله موریانه از بیرون هستند.
موریانه ام دی اف
این موریانه ها نسل عجیب و غریب موریانه ها هستند که متاسفانه به ورق ام دی اف هم رحم نمی کنند. این موریانه ها از بیرون به سازه حمله می کنند و ورق ام دی اف به هیچ عنوان آلوده نیست. تلاش کنید با سم پاشی قسمت زیر و پشت سازه چوبی از رشد بیشتر آن ها جلوگیری کنید.
در آیچوب گزارش های زیادی از حمله موریانه به کابینت ام دی اف داده شده است.
سوسک‌های چوب‌خوار
سوسک‌های چوب خوار هم به چوب‌های تازه قطع شده و هم به چوب‌های خشک سوزنی برگان و پهن برگان حمله می‌کند. سوسک‌های شاخ دراز و سوسک‌های آمبروزیا Ambrosia از جمله حشراتی هستند که علاقه شدید به چوب دارند
. سوسک‌های آمبروزیا معمولاً چوب را سوراخ سوراخ می‌کنند و این سوراخ‌ها مکان مناسبی برای رشد قارچ است این حشرات را ((حشرات چوب‌های تازه)) نیز می‌نامند. یکی از روش‌های مبارزه با این سوسک سم‌پاشی گرده بینه‌های تازه قطع شده برای جلوگیری از حمله قارچ‌ها و حشرات است.
زمانی که گرده‌بینه‌ها کمی خشک شدند شرایط برای تغذیه حشراتی مانند لیکتوس ها و بوسترکیدها مناسب می‌شود. این حشرات درون آوندهای درشت پهن برگان تخم ریزی می‌کنند
. لارو این حشرات دالان‌هایی به قطر یک و نیم تا دو میلی متر ایجاد می‌کنند و بافاصله‌های مشخص دالان را با پودر نرم چوب پر می‌کند. شفیره این سوسک‌ها در پایان تابستان به حشره کامل تبدیل می‌شود از چوب خارج می‌گردد.
مهم‌ترین حشرات چوب‌خوار که خسارت‌های زیادی را به چوب وارد می‌کنند عبارت‌اند از:
سوسک‌های معمولی مبلمان یا آنوبیوم
سوسک‌های آنوبیوم معمولاً در مبلمان پله‌های چوبی و دیگر لوازم تزئینی چوبی و در شرایط آب و هوایی سرد و مرطوب زندگی می‌کنند. سوسک ماده بر روی سطح ناصاف و ناهموار چوب ۴۰ تخم می‌گذارد و تخم‌ها بعد از ۵ هفته تبدیل به لارو می‌شوند.
لاروها ۳ تا ۵ سال در درون چوب زندگی می‌کنند و پس از گذشت این زمان در نزدیکی سطح چوب به شفیره تبدیل می‌گردند. شفیره‌ها هم بعد از ۶ تا ۸ هفته به حشره کامل تبدیل می‌شود و با ایجاد سوراخ بر روی سطح چوب از آن خارج می‌گردند. این سوسک بیشتر بومی مناطق گشور های حاشیه دریای مازندران است.
سوسک‌های پودر کننده چوب
این سوسک معمولاً در مناطق گرمسیر به بیرون چوب حمله می‌کنند و با توجه به ارزش غذایی چوب و نوع آب و هوا آن از چند ماه تا دو سال زنده می‌ماند. این سوسک‌های چوب خوار معمولاً فقط به چوب پهن برگان حمله‌ور می‌شوند.
این سوسک‌ها فقط یک سال زنده هستند و سوسک ماده در درون آوندهای چوب حدود ۵ تخم می‌گذارد و لاروها پس از سه هفته از تخم خارج می‌شوند. آن‌ها معمولاً بین ۱۰ تا ۱۱ ماه زنده می‌ماند و فقط از نشاسته چوب تغذیه می‌کنند و با سلولز کاری ندارند.
مرحله شفیرگی این سوسک‌ها ۲ تا ۴ هفته زمان می‌برد و سوسک کامل از اواخر اردیبهشت تا مهر ماه از چوب خارج می‌شود.
سوسک شاخ‌دار خانگی
سوسک شاخ‌دار خانگی به مهمان موذی خانه معروف هستند و بیشتر در کشورهای اروپایی و آفریقای جنوبی و آمریکا فعالیت دارند. خسارت و صدماتی که این سوسک به نسبت دو نوع قبلی وارد می‌کند به‌مراتب بیشتر است.
حشره ماده در هر چرخه زندگی حدود ۲۰۰ تخم در درزها و شکاف‌های چوب می‌گذرد سوسک شاخ‌دار خانگی به نسبت دیگر سوسک‌ها بزرگ‌تر است و لارو آن حدود ۳ سانتی متر طول دارد. این نوع سوسک بین ۳ تا ۶ سال زنده می‌ماند و به زندگی خود در چوب ادامه می‌دهند.
زنبور چوب‌خوار
این حشره ((سیرکس)) نام دارد. نه تنها لارو زنبور چوب‌خوار چوب را نابود می‌کند، بلکه خود حشره هم می‌تواند به‌راحتی پوشش یا پولیش روی چوب را از بین ببرد و به داخل چوب نفوذ کند
. برای مبارزه با این زنبور چوب‌خوار چوب‌های حساس به این زنبور را باید بلافاصله بعد از قطع کردن با محلول‌های شیمیایی مخصوص سم پاشی کنید. سم‌پاشی حتی پس از خشک شدن چوب‌ها هم ممکن است تأثیر گذار باشد.
یکی دیگر از روش‌های مبارزه با این زنبور استریل یا ضد عفونی کردن چوب‌های تازه قطع شده با بخار آب در ۱۳۰ درجه فارنهایت تحت شرایط رطوبت نسبی قابل کنترل برای مدت ۲ ساعت است. همچنین قرار دادن چوب باضخامت کم در محلول‌های نفتی حاوی ماده حشره کش برای مدت ۳ دقیقه هم در جلوگیری از آلودگی مؤثر خواهد بود.
این زنبورها حدود دو سال یا بیشتر زندگی می‌کنند و برای زنده ماندن به حدود ۱۵ درصد رطوبت نیاز دارد. در ساختمان‌های مدرن و امروزی که رطوبت چوب کمتر از ۱۵ درصد است، شرایط زندگی برای این نوع از حشرات مناسب نخواهد.
موریانه چند روز زیر آب زنده می ماند؟
موریانه ها یا همان لارو حشرات تا دو روز در زیر آب زنده می مانند و پس از آن در اثر کمبود اکسیژن و غذا، از بین می روند.
در این نوشته تلاش کردیم تعدادی از حشراتی که به چوب آسیب می‌رساند را به شما معرفی کنیم. نکته بسیار مهمی که در زمان خرید چوب‌های جنگلی و بومی باید در نظر داشته باشید این است که بهتر است بدانید درخت یا تنه ای که خریداری می‌کنید در چه فصلی برش داده شده است.
معمولاً درختانی که در اوایل زمستان برش می‌شوند امکان وجود حشره و نار در داخل آن‌ها کمتر است اما درختانی که در بهار یا تابستان بریده می‌شوند به‌احتمال زیاد به یکی از این حشرات آلوده هستند.
یکی از درختانی که در مقابل این حشرات بسیار مقاوم است، چوب نراد یا سفید روسی است این چوب از گونه درختان کاج است و به‌واسطه مقاومت بالایی در مقابل حملات حشرات و موریانه‌ها در شمال کشور بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از روش‌های مبارزه با موریانه یا حشرات در داخل چوب می‌توان به روش‌های قدیمی و معمول که در بین نجارها متداول است اشاره کرد. یکی از این روش‌ها وارد کردن گازوئیل یا نفت به داخل دالان‌های ایجاد شده توسط لارو می‌باشد. اگر بتوانید مواد نفتی مانند گازوئیل را از طریق این سوراخ‌ها به لارو حشره برسانید مطمئن باشید که این موجود به‌راحتی از بین خواهد رفت.
فارسی 
English